Armët e ndryshme që shekullin e fundit kanë vrarë me miliona njerëz, duke filluar prej bombës atomike, armët kimike, biologjike, etj., janë shpikur nga “mendja dhe shkenca”. E njëjta mendje dhe shkencë, ndërkohë që kërkon kura dhe ilaçe për të sëmurët, ka shpikur edhe drogat që po shkatërrojnë një pjesë të mirë të njerëzimit.
I ndjeri Nurettin Topçu ishte profesori ynë. Një ditë ai na pyeti:
“Nxënës të dashur! Kush ka qenë më i qetë dhe më i lumtur, njeriu i djeshëm, apo i sotëm?”
Ne u përgjigjëm:
“Sigurisht njeriu i sotëm!”
Kur ai pyeti përsëri, “Përse?”, ne filluam të numëronim shkaqet:
“Njeriu i sotëm e bën në tre orë rrugën që ai i djeshmi e bënte në tre muaj. Në të shkuarën gratë i lanin rrobat në kazanë, gjë që u merrte gjysmën e ditës. Ndërsa tani rrobat lahen lehtë në lavatriçe…”
Mirëpo profesori kundërshtoi dhe për të shprehur se përse njerëzit e të djeshmes kanë qenë më të lumtur, bën këtë shpjegim:
[Besimtarët e devotshëm, e shohin botën me syrin e zemrës, pa perde. Ata i lexojnë duke marrë mësim, faqet e gjithësisë të mbushura plot me urtësi. Nga ana tjetër, mjeranët që bëjnë një jetë sipas dëshirave të egos, për shkak se i kanë mbyllur sytë me gishtin e indiferencës, nuk mund të shohin asnjë urtësi në librin e gjithësisë.]
“Zhvillimi i mekanikës, e ka turbulluar shpirtin e njeriut. Në 1944-ën Amerika hodhi dy bomba atomike dhe shkrumboi dy qytete. Askush nuk ka të drejtë ta bëjë tokën shkrumb e hi… Askush nuk ka të drejtë të vrasë gratë, fëmijët, pleqtë dhe bimët…
A nuk është monstruoze kjo?
Ky është njerëzim? Ky është qytetërim? Ky është përparim?
Zhvillimi i industrisë, e helmatisi shpirtin e njeriut.
Shkurtimisht, njeriu i së djeshmes nuk ka qenë kaq mizor. Pavarësisht prej vuajtjeve që hiqte, ai ishte më i lumtur se njeriu i sotëm, sepse atëherë nuk ekzistonte kthetra e hekurt e materializmit që e ka paralizuar shpirtin njerëzor…”
Edhe sot, për shkak të lakmisë për naftë të njerëzve mizorë, miliona njerëz janë dëbuar nga shtëpitë e nga atdheu i tyre. Ndërsa ata që nuk kanë mundur të ikin, bombardohen vazhdimisht.
Ja, ky është “qytetërimi egërsirë i mbetur vetëm me një dhëmb!”
Sot, shpikjet që kanë dalë në pah në sajë të përparimit të industrisë dhe teknologjisë, po konsiderohen si qytetërim dhe shpresat janë lidhur pas makinave të hekurta. Egot e egra që mbështeten në fuqinë e materiales, tërhiqen vazhdimisht drejt një egoizmi që e vë paqen dhe lumturinë e tyre mbi çdo gjë tjetër.
[“Njeriu i mençur nxjerr mësime urtësie edhe prej shakasë e përrallës. Ndërsa indiferenti, edhe sikur të lexojë njëqind fjalë të urta, i duken përralla.” – Shejh Sadi-]
Në këtë mënyrë, ata bëhen shembull i këtij mjerimi që përshkruhet në ajetin fisnik:
“(Mjerë për atë) që grumbullon pasuri dhe e ruan, duke menduar se ajo pasuri do ta bëjë të pavdekshëm!” (Humeze, 2-3)
Por, ka edhe shumë njerëz që veprojnë me mendje dhe shkencë, pa u ndarë nga feja dhe besimi. Matematikani dhe filozofi i njohur, Descartes (1594-1650), i cili njihet edhe si babai i filozofisë moderne dhe racionalizmit, si rezultat i arsyetimit që bëri duke u nisur nga “argumenti i ekzistencës”, shpreh domosdoshmërinë e pranimit të “shpalljes hyjnore” si burimin themelor të së vërtetës. Në veprën e tij me titull, “Përsiatje Metafizike”, Descartes thotë:
“Zoti është një qenie e përsosur, pa të meta dhe i pagabueshëm. Për rrjedhojë, edhe dija e Tij është pa të meta dhe e saktë. Zoti nuk gabohet, për shkak se është i përsosur. E për shkak se nuk gabohet, dituria e tij është e saktë dhe ajo me të cilën na njofton Ai është po ashtu e saktë. Nëse ai thotë, «Unë kam krijuar gjithësinë!», Ai e ka krijuar dhe kjo është e saktë. Atëherë, burimi i dijes së saktë, është dija e saktë e Zotit.”
Edhe Pascali mbështet të njëjtin mendim duke thënë:
[Një prej aspekteve madhështore të artit hyjnor të Allahut të Madhëruar që i huton mendjet, është madhështia që ekspozon Ai edhe në botën e vogël sa grimca, edhe në botën e madhe sa gjithësia.]
“Ekziston një zë që vjen prej thellësive të qenieve tona dhe që na tregon se jemi të pavdekshëm. Ky është zëri i udhëzimit të Zotit që manifestohet tek ne.”
Mirëpo, edhe filozofët si Descartes, Spinoza, Pascali, Kanti, etj., që janë të mendimit se pranimi i ekzistencës së Zotit është një domosdoshmëri e mendjes, kanë njohur parimet e një feje të devijuar e të manipuluar nga dora e njeriut dhe, për shkak të “kushtëzimit negativ”, ata nuk kanë arritur ta njohin mjaftueshëm fenë e vërtetë, Islamin. Për rrjedhojë, ata nuk kanë arritur ta përsosin mendimin e tyre. E në fakt, sot nuk kemi asnjë evidencë që tregon se filozofët që kanë respektuar ato fe, të jenë nderuar me “besimin monoteist”, që është edhe kushti kryesor i lumturisë në të dyja botët. Siç shprehet edhe poeti i njohur, Nexhip Fazëll, këta i ngjajnë atyre që:
“Sapo janë afruar në skelën e Islamit, e kanë humbur anijen për shkak se nuk e kanë hedhur edhe një hap.”[1]
Nga kjo kuptohet se, “mendja dhe shkenca” nuk janë qëllim, por instrument. Qytetërimi egoist dhe djallëzor që e largon mendjen nga shpallja hyjnore dhe parimet e besimit të drejtë, e ka përdorur shkencën dhe teknologjinë për qëllimet e tij të poshtra.
Allahu i Madhëruar, nuk na e ka dhënë mendjen për të bërë krime, por na e ka dhuruar për të medituar rreth të vërtetave hyjnore dhe për t’i shërbyer robërve të Tij.
[Në një atom ndodhet një bërthamë dhe elektrone që rrotullohen rreth saj me një shpejtësi të madhe. Nëse do ta zmadhonim këtë botë të vogël, para nesh do të dilte një lloj sistemi diellor, ku trupat qiellorë rrotullohen rreth diellit. Edhe mikrokozmosi, edhe makrokozmosi janë madhështorë…]
Allahu i Madhëruar, mirësinë e të folurit nuk na e ka dhuruar për të gënjyer, për t’u tallur me të tjerët, për të përgojuar, për të sharë, për të folur fjalë të pamoralshme dhe për gjynahe të tjera të ngjashme. Zoti ynë, na e ka dhuruar të folurin që të lexojmë Fjalën e Tij, të flasim drejt dhe bukur, t’i këshillojmë njëri-tjetrit të vërtetën, mirësinë, durimin dhe mëshirën, të urdhërojmë për të mirë, e të ndalojmë nga e keqja.
Në provimin e shkollës së kësaj bote, pyetja më e madhe dhe më jetike, është në lidhje me, “besimin në të fshehtën”.
[1] – shih. Necip Fazıl KISAKÜREK, Batı Tefekkürü ve İslâm Tasavvufu, s. 51, Büyük Doğu Yayınları, İstanbul, 2012.