Osman Nuri Topbash
PËR SHPËTIMIN E PËRJETSHËM
Allahu në ajetin: “Besimtarët kanë shpëtuar” të sures Muminun sqaron cilësinë kryesore të personit të shpëtuar.
Pra kushti i domosdoshëm i shpëtimit është besimi.
Shpëtimi nënkupton suksesin ndaj sprovave të kësaj bote.
Si ta arrijnë besimtarët shpëtimin?
Ajetet në vazhdim i japin përgjigje kësaj pyetjeje duke përcaktuar parimet e personalitetit të myslimanit.
Një namaz gjithë përkushtim
Në dhjetë ajetet e para të sures muminun, e cila jep sihariqin për shpëtimin e përhershëm të besimtarëve numërohen pesë cilësi. Këto pesë cilësi janë parime dhe kritere të pandashme nga personaliteti i myslimanit. Cilësia e parë është namazi i kryer me përkushtim e përulësi.
“Me të vërtetë, janë të shpëtuar besimtarët, të cilët janë të përulur në namazin e tyre.” (Muminun, 1-2)
Ata që përmes namazit fitojnë dashurinë e Allahut, mbrohen nga e keqja dhe imoraliteti, kryejnë namazin shpirtërisht dhe fizikisht. Ata që bien në sexhde dhe i përgjigjen përzemërsisht urdhrit të Allahut: “Bëj sexhde dhe afrohu.” (Alak, 19)
Këta janë ata që arrijnë të shpëtojnë përfundimisht…
Falja e namazit me përkushtim dhe harmoni me trupin dhe shpirtin është kusht i domosdoshëm për shpëtimin e përjetshëm. Një besimtar duhet që patjetër të falë namazin dhe të qëndrojë para pranisë hyjnore ashtu siç i ka hije asaj.
Ashtu si abdesti është kusht i jashtëm për namazin edhe ndjeshmëria se gjatë namazit gjendesh në komunikim me Allahun është kushti shpirtëror i namazit. Pejgamberi (a.s.), me këtë përkushtim, përulësi dhe dashuri e kryente namazin e Tij.
Profeti (a.s.), thotë:
“Namazi është drita e syrit tim.” (Nesai, Isharetun- Nisa, 1)
Në kohën e Profetit (a.s.), një njeri erdhi në xhami dhe filloi të falë namazin nxitimthi. Kur e pa Pejgamberi (a.s.), i tha:
“Çohu dhe fale përsëri, sepse nuk e ke kryer namazin!” Besimtari e përsëriti namazin, por Profeti përsëri i tha:
“Kthehu dhe fal namazin, sepse ti nuk e ke falur atë.”
Të tretën herë njeriu i tha Profetit (a.s.), se nuk dinte të falej siç duhej. Profeti (a.s.), i mësoi atij namazin e vërtetë. (Tirmidhi, Salat, 110)
Namazi nuk duhet kryer me nxitim, sepse Profeti (a.s.), në një hadith thotë:
“Hajdutëria më e keqe është hajdutëria e namazit.” (Muvatta, Kasrus-salat, 72)
Falja e namazit më vetëdijen se gjendesh para dëgjesës hyjnore dhe plotësimi i kushteve të jashtme dhe të brendshme është parimi më i rëndësishëm individual dhe fetar i personalitetit të myslimanit.
Ndjenja e qëndrimit para Allahut e fton besimtarin të angazhohet në punë të mirë në çdo moment. Prandaj kushti i dytë i shpëtimit është:
Vepra e dobishme
“Ata të cilët shmangen nga fjalët dhe veprat e kota.” (Muminun, 3)
Për myslimanin nuk ekziston koncepti i kohës së lirë. Ai çdo çast të jetës së tij, e cila është kapitali më i madh i njeriut në këtë botë, duhet të angazhohet me një punë të mirë. Besimtari duhet të përpiqet të shpëtojë nga humbja që përshkruan dekreti hyjnor:
“Pasha kohën, me të vërtetë, njeriu është në humbje.” (Asr, 1-2) Besimtari duhet të jetë vazhdimisht i angazhuar me punë të mira. Allahu kërkon që të mos ketë kohë bosh në jetën e besimtarit.
“Kur të mbarosh një punë menjëherë kalo në një punë tjetër dhe drejtoju Allahut.” (Inshirah,7) Sipas ajetit besimtari nuk duhet të kalojë asnjë moment pa kryer një vepër të mirë. Prandaj besimtari nuk duhet ta lejojë veten që t’i ikë asnjë moment pa vepra të mira dhe adhurim. Jeta është mirësia më e madhe përmes së cilës mund të fitojmë lumturinë e përjetshme dhe na është dhënë vetëm një herë, pa të drejtë kthimi.
Profeti (a.s.), i ka edukuar shokët e tij në mënyrën më të përsosur duke e lënë edukatën e tyre si trashëgim për ymetin e tij. Profeti (a.s.), një ditë, mbas namazit të sabahut u kthye nga shokët duke i pyetur:
A është kush agjërueshëm sot?
– O i Dërguari i Allahut! Mbrëmë nuk e bëra nijetin për të agjëruar sot, prandaj nuk jam agjërueshëm- u përgjigj Umeri (r.a.).
Kurse Ebu Bekri (r.a.), tha:
– Unë e bëra nijet mbrëmë për të agjëruar dhe sot jam agjërueshëm.
Pyetja e lartpërmendur e Profetit (a.s.), ishte individuale. Ai pas kësaj filloi të bëjë disa pyetje që kishin lidhje me veprimtarinë shoqërore.
– A ka vizituar kush ndonjë të sëmurë sot?
– Ne ende nuk kemi dalë nga xhamia, o i Dërguari i Allahut si mund të kishim vizituar të sëmurë – tha Umeri (r.a.).
Kurse Ebu Bekri (r.a.), tha:
– Dëgjova se Abdurrahman ibn Auf ishte sëmurë dhe rrugës për në xhami i bëra një vizitë duke u lutur për shërimin e tij sa më të shpejtë.
Profeti (a.s.), vazhdoi me një pyetje tjetër:
– A ka ndihmuar kush prej jush ndonjë sot?
– Ne tani sapo falëm namazin dhe akoma nuk kemi dalë nga xhamia, o i Dërguari i Allahut.
Kurse Ebu Bekri tha:
– Në hyrje të xhamisë na doli një i vobekët, i cili kërkoi diçka për të ngrënë, unë ia mora djalit tim Abdurrahmanit bukën që kishte në dorë dhe ia dhashë atij.
Mbas kësaj Profeti (a.s.), tha:
– Të përgëzoj me Xhenet ty, o Ebu Bekër!
Umeri (r.a.), mori frymë thellë dhe tha: Ah Xhenet!
Profeti (a.s.), duke i fituar zemrën Umerit tha:
– Allahu e mëshiroftë Umerin, Allahu e mëshiroftë Umerin! Sa herë që dëshiron të bëjë një të mirë, gjithmonë ia kalon Ebu Bekri.” (Hejthemi, III, 163-164)
Nga ky hadith kuptojmë që dashuria e Pejgamberit (a.s.), për ymetin është aq e madhe, saqë ai nuk dëshiron që në ymetin e tij të ekzistojë shpërdorimi i kohës. Ai dëshiron që ymeti i tij në çdo moment të jetë në kërkim të dashurisë së Allahut. Besimtari duhet të jetë gjithmonë në gjendje ihsani.
Nëse njeriu nuk angazhohet me vepra dhe punë të dobishme, ai do të bjerë në vorbullën e veprave të padobishme dhe punëve të kota. Angazhimet e kota janë bërë sot pengesë e madhe për rininë, e cila është zhytur në punë të cilat nuk japin dobi as për Dynjanë as për Ahiretin.
Profeti (a.s.), ka kërkuar mbrojte nga Allahu edhe nga padobia e një mirësie të madhe, siç është dituria. Nëse njeriu kërkon vazhdimisht dhe me sinqeritet dashurinë e Allahut, atij do t’i hapen dyert e mirësisë dhe vështirësitë do t’i shndërrohen në lehtësime.
“Me të vërtetë, pas vështirësisë vjen lehtësimi! Me të vërtetë, pas vështirësisë vjen lehtësimi!” (Inshirah, 5-6)
Allahu kërkon prej nesh të jemi të dashur, të dhembshëm dhe të mirësjellshëm me të varfrit dhe jetimët. Nga kjo pikëpamje, një nga verprimtaritë e besimtarit gjatë jetës së tij duhet të jetë edhe ndihma ekonomike ndaj nevojtarëve.
Bamirësia
Në suren Muminun pas kushtit të një namazi të mbushur me jetë dhe largimit prej punëve të kota kushti i tretë është:
“Të jesh aktiv në dhënien e zeqatit.” (Muminun, 4)
Ajeti kuranor thekson faktin se nuk mjafton thjesht të japësh zeqatin, por duhet të kërkosh, të jesh i kujdesshëm, t’i japësh të drejtën e tij edhe të varfrit në mënyrën më të mirë. Me zeqatin, sadakanë dhe veprimtaritë e tjera bamirëse duhet të tregojmë kujdes, seriozitet, përkushtim po aq sa tregojmë kur kryejmë një punë tonën private.
Allahu në një ajet tjetër kuranor thotë:
“(Lëmosha) u takon të varfërve, të cilët kanë hyrë në rrugën e Zotit e nuk janë në gjendje të udhëtojnë (për të fituar). Kush nuk i njeh ata, kujton se janë të kamur, për shkak se ata nuk lypin. Do t’i njohësh nga pamja e tyre. Ata nuk i mërzisin njerëzit duke lypur. E çdo gjë që shpenzoni prej të mirave, Allahu i di ato.” (Bekare, 273)
Allahu në këtë ajet kërkon prej nesh t’u bëjmë një skanim shpirtëror zemrave, në mënyrë që të arrijmë të dallojmë nevojtarët, të cilët për shkak të sedrës dhe krenarisë nuk e shfaqin nevojën dhe vështirësinë në të cilën ndodhen. Në fakt ata lënë një amantet për të pasurit. Ja si thuhet në ajetin vijues:
“Të caktohet një pjesë e pasurisë për lypësin dhe për nevojtarin.” (Mearixh, 24-25)
Sipas ajetit, të varfrit dhe nevojtarët janë ortakë në pasurinë e të pasurve. Ortaku duhet të kryejë detyrën që i takon përballë ortakut. Plotësimi me përkushtim i kushteve të kësaj ortakërie është një nga kushtet për të arritur shpëtimin e përhershëm. Ndërsa përmbushim një cilësi morale nuk duhet të neglizhojmë të tjerat. Cilësitë morale kanë një rëndësi të veçantë, sidomos në periudhën e fundit.
Ndershmëria
Kushti i katërt i shpëtimit është:
“Ruajtja e nderit të tyre.” (Muminun, 5)
Nderi është tërësia e vetive morale të njeriut, të cilat e bëjnë të dallueshëm njeriun nga krijesat e tjera. Humbja e nderit është humbje e dinjitetit dhe rënia në një nivel më të ulët se krijesat e tjera.
Nderi dhe pastërtia morale janë ndër vetitë më të rëndësishme të qenies njerëzore. Krenaria, dinjiteti dhe vlera të tjera morale janë të varura prej ndershmërisë. Profeti (a.s.), i cili është model për bashkësinë islame në lutjet e tij nderin e përfshinte vazhdimisht si cilësi të vyer të besimtarit.
“O Zot! Kërkoj prej Teje udhëzim, devotshmëri, moral të pastër dhe zemër të dëlirë.” (Muslim, dhikr, 72)
Për një jetë të ndershme, martesa është e domosdoshme, përmes saj arrihet një gjendje shpirtërore ideale dhe zbuten dëshirat epshore.
Çerdhja e lumtur familjare e njeriut filloi në Xhenet. Prandaj çerdhja familjare në këtë botë duhet të jetë një parajsë.
Një nga emrat e bukur të Allahut është “El- Vedud” që do të thotë Ai është burimi i vërtetë i dashurisë. Allahu në Kuran na jep dy shembuj idealë të ndershmërisë; njëri i takon Jusufit u, i cili për hir të ndershmërisë zgjodhi burgun, kurse tjetri është shembulli i Merjemes së cilës i përmendet emri 34 herë në Kuran.
Nderi si një nga cilësitë dalluese të besimtarit ka një vlerë të veçantë tek Allahu.
Për rrjedhojë, elementet më të rëndësishme të personalitetit të myslimanit janë: nderi, turpi dhe edukata.
Në fakt edhe qëllimi i fesë është kultivimi tek njeriu i virtyteve të vyera si mëshira, dashamirësia, mirësjellja, modestia, solidariteti etj.
Kushti tjetër i shpëtimit është:
Mbajtja e amanetit dhe besnikëria
Allahu midis cilësive të tjera përmend edhe cilësi shoqërore:
“Ata të cilët u përmbahen amaneteve dhe detyrimeve të marra.” (Muminun, 8)
Besimtari përveç përkushtimit në ibadet, seriozitetit në jetë, bamirësisë dhe ndershmërisë në jetën e tij, duhet të zotërojë edhe cilësinë e besnikërisë, respektimin e marrëveshjeve, mbajtjen e fjalës, ruajtjen e amanetit. Të gjitha këto janë cilësi të pandashme të besimtarit.
Cilësitë dhe virtytet morale përbëjnë personalitetin e myslimanit.
Dy amanetet më të rëndësishme për të cilat besimtari duhet të kujdeset janë amanetet e të Dërguarit të Allahut r. Në një hadith Profeti (a.s.), thotë:
“Po ju lë dy gjëra dhe për sa kohë do të kapeni fort pas tyre, nuk do të devijoni. Njëri është Libri i Allahut, Kurani, kurse tjetra është rruga ime…” (Muvatta, Kader, 3)
Karakteri është shumë i rëndësishëm, sepse në fund të fundit njerëzit mahniten dhe admirojnë karakterin e njeriut. Njerëzit ndjekin dhe mbështeten pas njerëzve me karakter dhe personalitet.
Ebu Sufjani në luftën e Uhudit ishte komandant i ushtrisë pagane. Ai Umerin e njihte prej kohësh dhe ishte i vetëdijshëm për trimërinë dhe drejtësinë e tij. Në betejë ishin të dy ballë për ballë. Kur ushtria islame u rrethua u përhap fjala se Profeti (a.s.), ra dëshmor.
Ebu Sufjani u kthye nga myslimanët duke thirrur:
“Umer, thonë që Muhamedi vdiq, a është e vërtetë? Unë më shumë se sa njerëzve të mi të besoj ty.
Ishte karakteri dhe personaliteti i Umerit që e bëri Ebu Sufjanin t’i besonte më shumë fjalës së tij se sa fjalës së njerëzve të vet.
Ja personaliteti i myslimanit
Osman Pasha, heroi i Plevnes në Bulgari mbeti gjashtë muaj i rrethuar, u përpoq të çante rrethimin nuk arriti dhe ra rob lufte. Kur u mblodh komuniteti i krishterë tha:
“Unë për t’ju mbrojtur kam marrë xhizje prej jush, tani që nuk mund t’ju mbroj xhizjen po ua kthej”.
Shekuj më parë e njëjta drejtësi është treguar edhe me popullin e Humusit.
Ky është personalitet i modeluar sipas kritereve dhe mënyrës së edukimit profetik.
Xhabiri t, tregon:
Profeti (a.s.), mbajti një fjalim të gjatë. Fjalimin e mbaroi me këto fjalë, të cilat përmblidhnin personalitetin e myslimanit.
“Unë jam më afër besimtarit se sa është ai me veten e tij. Nëse vdes dikush, pasuria që lë pas u takon trashëgimtarëve, por nëse pas lë borxh, atëherë ai borxh më përket mua për ta shlyer. Nëse lë pas jetim, mbrojtja dhe kujdesi ndaj tyre është detyra ime.” (Muslim, Xhuma, 43)
Ky pra është një personalitet që shërben si udhëzues për njerëzimin.
Rumiu poeti i famshëm thotë: “Thirri mendjes dhe mos përfito vetëm nga aspekti i jashtëm i namazit, por përpiqu të përfitosh edhe nga aspekti i brendshëm. Mos bëj si ai zogu që ulet e ngre kokën për të mbledhur thërrmija, pa qenë i vetëdijshëm për madhështinë e Allahut”.
Të huajt E mahnitur
Ja çfarë thotë një i huaj për të:
“Në botë asnjë mbret me kurorë nuk ka pasur prestigjin, respektin dhe nderimin e Muhamedit, i cili arnonte rrobat e veta.”
Profeti përmes personalitetit shembullor mahnit edhe një të huaj.
Neve si myslimanë na bie detyra të manifestojmë një personalitet që i ka hije ymetit të tij.
Të parët tanë përmes personalitetit dhe karakterit që morën prej Profetit (a.s.) arritën të sundojnë për shekuj me radhë një perandori prej 24 milion km2.
Fjala: “Nëse në lumin Vistul janë kuajt e Turqve, atëherë ka drejtësi, siguri dhe ndershmëri”, është shndërruar në fjalë të urtë.
Cilësia e fundit që Allahu përmend në ajetet e para të sures Muminun është përsëri namazi:
“Ata të cilët kryejnë rregullisht namazin.” (Muminun, 9)
Përkushtimi dhe vazhdimsia e namazit janë sekreti i shpëtimit të përhershëm. Cilësitë e tjera radhiten midis dy ajeteve të namazit. Kjo tregon se cilësitë e tjera janë të lidhura me namazin. Përmbushja e cilësive të tjera është në raport të drejtë me përmbushjen e namazit.
Atyre që brumosen me këto cilësi Allahu u premton Xhenetin Firdeus.
“Pikërisht ata do të jenë trashëgimtarët, që do ta trashëgojnë Firdeusin, ku do të qëndrojnë përjetësisht.” (Muminun, 10-11)
Umeri (r.a.), thotë se Profeti (a.s.), pas zbritjes së këtyre ajeteve u kthye nga Kibla dhe bëri këtë lutje:
“O Zot! Mos na pakëso por na shto, mos na përçmo por na ndero, mos na privo, na jep mirësi, na mundëso të sundojmë dhe jo të sundohemi. Ji i kënaqur me ne dhe na bëj edhe ne të kënaqur me ty.”
Pastaj Profeti (a.s.), u kthye nga shokët dhe tha:
“Më janë shpallur dhjetë ajete, të cilëve kush i jep hakun do të hyjë në Xhenet.” (Tirmidhi, Tefsir, 23:1)
Profeti (a.s.), kërkonte me gjithë qenien e tij që ymeti të manifestonte cilësitë më të larta dhe në këmbim të kësaj, gjithë gëzim, u premtonte Xhenetin, shpëtimin e përhershëm. Profeti (a.s.), ishte vetë një shembull i përsosur.
Personalitet ideal
Udhëzuesi i personalitetit islam është Kurani. Personi që ia ka ofruar më së miri këtë personalitet njerëzimit me jetën, moralin dhe sjelljet e tij është Profeti (a.s.).
Allahu betohet për jetën e Profetit (a.s.).
“Betohem për jetën tënde.” (Hixhr, 72)
Allahu i cili nuk është betuar për asnjë njeri dhe profet, betohet për jetën e Muahmedit r. Ky është një argument i qartë se ai është shembulli ideal për ymetin në të gjitha aspektet e jetës.
Asnjëri prej nesh nuk është i aftë të tregojë për virtytet e Profetit (a.s.). Kur një ditë komandanti i shquar, Halid ibn Velid shkoi te një fis arab, kryetari i fisit i kërkoi t’i përshkruante portretin dhe karakterin e Profetit (a.s.). Halidi iu përgjigj:
“Kjo është e pamundur, fjalët nuk mjaftojnë për këtë, por mund të them vetëm kaq:
Vlera e të Dërguarit buron nga Dërguesi dhe meqë Dërguesi është Krijuesi i gjithësisë, merre vetë me mend tani madhështinë e bukurisë së tij, në mundsh!”
Sa mundet mendja jonë e kufizuar ta kuptojë atë dhe sa është në gjendje gjuha jonë të flasë për të!
Por sa të dobët jemi ne, aq bujar dhe i mëshirshëm është Profeti (a.s.). Ai na ka treguar për veten e tij në mënyrën më të bukur. Përshtypja e parë që krijonte një person në kontaktin e parë me të ishte:
Mëshirë dhe buzëqeshje
Ebu Derda, megjithëse në një moment të vështirë po fliste duke buzëqeshur. Kur e pyetën gjithë kuriozitet tha:
“Përse flet gjithmonë duke buzëqeshur?
“Sepse e kam parë gjithmonë duke buzëqeshur Profetin r.
Buzëqeshja është shenjë e dashurisë. Është shprehje e dashurisë për hir të Allahut. Dhembshuria e Profetit (a.s.), për krijesat është e jashtëzakonshme, dhembshuria e tij shkon deri tek dega e një peme. Ai nuk dëshiron thyerjen e një dege peme të njomë, kërkonte të mos shqetësonin qenin që po ushqente të vegjëlit e tij.
Profeti (a.s.), tregonte mëshirë edhe për të vdekurit. Disa ditë para se të ndërronte jetë shkoi në varreza dhe bëri lutje për ta. Sa mëshirë gjithëpërfshirëse është kjo!
Pasi bisedoi për disa momente me sahabët tha:
“Sa dëshiroj të shikoj vëllezërit e mi, më ka marrë malli shumë për ta.”
Sahabët e pyetën: “A nuk jemi ne vëllezërit e tu, o Resulullah?”
“Ju jeni shokët e mi, kurse vëllezërit e mi janë ata që nuk kanë ardhur ende.”
“Si do t’i njohësh ata që nuk kanë ardhur ende, o i Dërguari Allahut?”
Profeti (a.s.), u përgjigj:
“Mendoni një njeri që ka një kalë me ballë dhe këmbë të bardha. Ky njeri a mund të ketë vështirësi për ta njohur kalin e tij midis një tufe kuajsh të zinj?”
“Sigurisht që mund ta njohë menjëherë kalin e tij”, – thanë sahabët.
“Ata pra, – tha Profeti (a.s.)- për shkak të abdestit do të vijnë me fytyra të ndritura, me duar e këmbë të ndritshme. Unë do t’i pres ata në Havuz për t’i gostitur. Kurse disa do të dëbohen prej Havuzit, porsi një deve e huaj që dëbohet prej tufës.
Unë do t’i ftoj të kthehen, por mua do të më thuhet:
-Ata e ndryshuan gjendjen pas teje, (duke mos ndjekur rrugën tënde), atëherë edhe unë do të them të qëndrojnë larg, të qëndrojnë larg.” (Muslim, Taharet, 39)
Profeti (a.s.), pastaj kaloi në Xhami, mblodhi sahabët dhe tha:
“Kujt i kam marrë pasuri, le të vijë të marrë pasurinë time. Kë kam goditur le të vijë të më godasë.”
Profeti (a.s.), këtu dëshiron të na japë një mesazh të rëndësishëm, sepse Ai ishte i mbrojtur nga mëkatet, nuk mund të mendohet që ai të bëjë padrejtësi.
Por Profeti (a.s.), përmes këtyre mesazheve edukonte ymetin e tij. Besimtarët sipas shprehjes kuranore, janë dëshmitarët e Allahut në tokë.
Dëshmitarët e Allahut
Allahu i drejtohet yemetit të Muhamedit r kështu në Kuran:
“Kështu, Ne ju kemi bërë një bashkësi të drejtë, që të bëheni dëshmitarë përmbi njerëzit dhe që i Dërguari të jetë dëshmitar përmbi ju.” (Bekare, 143)
Këtë kërkon Allahu prej nesh në mënyrë që Profeti (a.s.), në Ditën Gjykimit të jetë dëshmitar për ne.
Myslimani është person me karakter dhe personalitet të lartë. Ai këtë personalitet dhe karakter duhet t’ia paraqesë dhe t’ia ofrojë gjithë njerëzimit. Vetëm në këtë mënyrë njeriu mund të bëhet përfaqësues i denjë i Allahut në tokë. Një karakter dhe personalitet i tillë arrihet duke ndjekur rrugën dhe moralin profetik.
Nëse u hedhim një sy të parëve tanë, të cilët qenë mbruajtur me moralin profetik dhe sakrifikuan çdo gjë për përhapjen e tij në botë do të vërejmë se kishin formuar një shoqëri ideale. Në një shoqëri të tillë nuk mund të gjeje: fëmijë të braktisur, të varfër dhe të moshuar të lënë pas dore.
Ajo ishte një shoqëri ku nuk mund të gjeje fëmijë dhe të moshuar të braktisur.
Të parët tanë patën themeluar 26300 institucione bamirësie, të cilat përfshinin edhe mjekimin e zogjve të plagosur. Sa horizont i gjerë shërbimi! Ky është përkufizimi i njeriut sipas Islamit. Rrugët ishin të mirëmbajtura, dora e ndihmës ishte shtrirë deri atje ku imagjinata ndeshte vështirësi. Ishte krijuar një vakëf që çonte ujë nga shami në Meke dhe Medine, në mënyrë që haxhilerët të pinin nga uji i shamit. Ky ujë nuk dërgohej me makinë, tren apo avion, por me deve.
Sa horizont i gjerë shërbimi!
Ky ishte njeriu që ndërtoi feja islame.
Ajo që duhet të bëjnë myslimanët sot është ndjekja e rrugës profetike për të ndërtuar një personalitet të lartë dhe të nderuar. Gjyshërit tanë në këtë mënyrë çliruan zemrat e njerëzve. Sulltan Fatihu 10 vjet mbas ngadhënjimit mbi Stamboll ngadhënjeu mbi Bosnje. Asnjë boshnjak nuk u vra, sepse shpata ishte thjeshtë një copë hekuri për të flakur padrejtësitë. Shpata, nëse përdoret gabim, shkakton terror. Xhihadi në Islam nënkupton çlirimin e zemrave. Boshnjakët u bënë myslimanë nga drejtësia dhe mëshira që tregoi ushtria osmane. Morali i ushtrisë i bëri ata të ktheheshin në mënyrë masive në myslimanë. Edhe Abisinia kështu u bë myslimane. Tregtarët që ikën në Indonezi nuk e rritën çmimin, megjithëse kishte mungesë malli në treg.
Kur mbretit i mbërriti lajmi, e shprehu kështu admirimin për myslimanët:
Sa fe të bukur paskeni ju!
Një personalitet të tillë nuk ka mundur ta shprehë asnjë pedagog, asnjë psikolog, asnjë mësues që është edukuar dhe selitur me parime e mësime të tjera të ndryshme nga ato islame. Një personalitet i tillë nuk mund të arrihet përmes filozofisë dhe arsyes, një personalitet i tillë është i mundur vetëm duke ndjekur gjurmët e Muhamedit r.
Në lidhje me këtë pikë, çështja më e rëndësishme është njohja si duhet e Profetit (a.s.). Është shumë e rëndësishme njohja e jetës, rrugës, personalitetit dhe karakterit të Profetit (a.s.).
Afrimi tek Ai është i mundur vetëm duke ndjekur rrugën e tij dhe duke u ngjyrosur me moralin e Tij. Devijimi nga rruga e Tij, çon në humbjen e përhershme.
Shkëputja një nga një prej Sunetit të Profetit (a.s.), i ngjan zbërthimit të fijeve të litarit deri në këputje. Litari është i fortë për sa kohë është një tërësi e vetme, por nëse fijet zbërthehen njëra pas tjetrës, atëherë e humbet forcën. Braktisja e një suneti sjell braktisjen në seri të tij deri në shkëputjen plotësisht prej tij. Shkëputja plotësisht prej tij, sjell humbjen në këtë botë dhe botën tjetër.
Prandaj Suneti i Profetit (a.s.), duhet ndjekur në tërësinë e tij. Ne nuk duhet të harrojmë se jemi dëshmitarët e Allahut të zgjedhur për të përfaqësuar moralin dhe personalitetin islam në tokë.
E lusim Allahun të na bëjë përfaqësues të denjë të moralit profetik. E lusim Atë të na zbukurojë me cilësitë që përshkruhen në suren Merjem. Lusim Allahun që pasardhësit tanë të zbukurohen me bukuritë e moralit profetik.
Amin!..